Drewniany kościół, który spalili hitlerowcy

W cyklu "Historyczne ciekawostki" tym razem piszemy o drewnianym kościele św. Jadwigi, który został spalony na skutek działań wojennych w pierwszych dniach września 1939 roku.

Drewniany kościół św. Jadwigi stał na wzniesieniu w pszczyńskim parku. Dziś przypomina o nim wyłącznie cmentarz zwany przez mieszkańców "Jadwiżką". Kiedyś w tym miejscu miała znajdować się osada grodowa miasta Pszczyna.

Nekropolia jest usytuowana w wyjątkowo atrakcyjnym miejscu - na krańcu zabytkowego parku zamkowego. Powstała wokół pierwszego pszczyńskiego kościoła - drewnianej świątyni - początkowo pod wezwaniem św. Bartłomieja, a od XIV wieku pw. św. Jadwigi Śląskiej.

Według Jerzego Polaka to właśnie w tej świątyni mogła wziąć ślub Helena Korybutówna, bratanica Władysława Jagiełły z księciem raciborsko-opawskim, Janem Żelaznym.

Kościół płonął w sumie trzykrotnie. Po raz pierwszy w 1458 roku, następnie w 1622 roku, a po pożarze 5 września 1939 roku już go nie odbudowano.

Ocalone rzeźby z ołtarza centralnego i płaskorzeźby znajdują się obecnie w kościele św. Jadwigi w Starej Wsi. Figurę Chrystusa Cierpiącego i obraz Trójcy Świętej otoczonej 22 główkami aniołów umieszczono w kościele Wszystkich Świętych w Pszczynie.

Ocalały także oryginalne organy z 1783 roku - na szczęście wyniesiono je z kościołka przed pożarem. To w tym kościółku prawdopodobnie - jak podaje Julian Gembalski - grał na zabytkowym pozytywie Telemann, nadworny muzyk i kapelmistrz u Promnitzów. W 1979 roku pozytyw odrestaurowano i przywrócono do czynnej funkcji muzycznej. Obecnie przechowywany jest w Muzeum Prasy Śląskiej w Pszczynie.

Ołtarz główny pochodzący z przełomu XV i XVI wieku został prawie całkowicie przebudowany w 1885 roku. Jak wyglądał? Nad tabernakulum znajdowały się 3 naturalnej wielkości figury: św. Jadwiga, Matka Boska z Dzieciątkiem i św. Małgorzata. W górnej części lewego skrzydła ołtarza znajdował się wizerunek klęczącego Jana Chrzciciela na pustyni, wskazującego baranka, a poniżej przedstawiono św. Jadwigę. Klęczała przed ołtarzem z krzyżem, na którym Chrystus wskazuje na ranę w boku.

Górna część prawego skrzydła przedstawiała Jana Ewangelistę w samotni Patmos. Obok niego przedstawiono orła ze zwojem papieru w dziobie. W dolnej części tego skrzydła umieszczono wizerunek św. Jadwigi pielęgnującej chorych. Pierwotnie u podstawy ołtarza znajdowała się rzeźba 14 Świętych Pomocników. Podczas przebudowy ołtarza podzielono ją na 2 połowy, ustawiając po 7 postaci po każdej stronie tabernakulum. W wielu publikacja wspomina się również małe skrzydło ołtarza, które przedstawiało świętych Bartłomieja i Wawrzyńca. Były jeszcze 2 boczne ołtarze na wschodniej ścianie.

Artykuł powstał na bazie noty historycznej Joanny Strońskiej-Przybyły zamieszczonej w książce "Pszczyna wczoraj i dzisiaj" - wydawnictwa Muzeum Zamkowego w Pszczynie, a także książki - przewodnika "Spacerem po pszczyńskich nekropoliach" Aleksandra Spyry.