Historia szkoły przy Batorego w Pszczynie cz.2

Zapraszamy na dalszy ciąg historii budynku 7-klasowej Prywatnej Szkoły Powszechnej Mniejszości Niemieckiej w Pszczynie. Publikacja odnosi się do obiektu znajdującego się przy ul. Batorego, w którym do niedawna mieściło się Publiczne Gimnazjum nr 1.

19.09.1940 roku otwarto Powiatową Szkołę Zawodową w Pszczynie, z oddziałami w Mikołowie (05.12.1940 ) oraz Tychach ( 06.12.1940 ). Kierownikiem szkoły został prof. Hermann, który uznał pszczyński budynek szkoły za najładniejszy. Struktury Szkoły Zawodowej były budowane od podstaw. Wszystkie trzy szkoły borykały się z problemami lokalowymi. Brakowało klas szkolnych, były pozbawione własnych kuchni, pracowni do szycia, pomieszczeń gospodarczych, pokoi nauczycielskich, pracowni z maszynami do pisania, warsztatów itd. W pszczyńskiej placówce wynikało to z tego, iż mieściła się tu również Szkoła Rolnicza.W Powiatowej Szkole Zawodowej uczono w trzech kierunkach: rzemiosło, kupiectwo, gospodarstwo domowe. Nauka trwała trzy lata.

W szkole na stałe znajdowali się nauczyciele uczący rzemiosła i kupiectwa, lekcji językowych udzielał nauczyciel szkoły podstawowej w niepełnym wymiarze godzin. Ze względu na trwającą wojnę istniały braki w kadrze nauczycielskiej. Uczniowie podzieleni byli na dwie klasy: A i B. Do klasy A przydzielano uczniów, którzy język niemiecki mieli opanowany w stopniu dobrym lub dostatecznym w mowie i piśmie. Do klasy B kierowani byli uczniowie, którym język niemiecki sprawiał kłopot.

Pszczyński oddział obejmował miejscowości: Pszczyna, Stara Wieś,Łąka, Wisła Wielka, Wisła Niemiecka, Poręba, Mizerów, Brzeźce, Studzionka, Kobielice, Radostowice, Kryry, Czarków, Piasek, Kobiór, Jankowice, Studzienice, Międzyrzecze, Bojszowy, Świerczyniec z Nowym Bojszowami, Wola, Goczałkowice, Ćwiklice z Rudołtowicami, Miedźna z Grzawą, Frydek z Gilowicami i Góra.

Drugą szkołą w tym budynku była Szkoła Rolnicza. Umieszczona tu tylko tymczasowo, ponieważ planowano budowę nowej siedziby. Prowadzono w niej kursy dla chłopców i dziewcząt z powiatu pszczyńskiego. Pierwszy kurs rozpoczął się 26.11.1940 r. i trwał do końca marca 1941r. Brało w nim udział 35 chłopców i 24 dziewczyny. Kursantki mieszkały w trakcie trwania kursu w dwóch prowizorycznie umeblowanych klasach szkolnych. Nauka w szkole oraz wspólne mieszkanie miało na celu przygotowanie do prowadzenia gospodarstw rolniczych. Zajęcie odbywały się tylko w godzinach porannych i uczyły: pracy w domu, kuchni i szycia.

Kurs podzielony został na dwa kierunki: Żona rolnika w domu i zagrodzie oraz Żona rolnika w rodzinie i narodzie. Pierwszy kierunek miał przygotować dziewczyny do radzenia sobie w domu, kuchni, stajni i ogrodzie. Zajęcia z tego działu obejmowały: naukę gotowania i żywienia, prace domowe (troska o dom, pranie, praktyczna obsługa urządzeń domowych), szycie (tworzenie prostej bielizny, naprawa odzieży, przeróbka starej odzieży na nową), prace w obejściu (karmienie bydła, przeróbka mleka, hodowla świń i drobiu), prace w ogrodzie. W drugim kierunku praca na gospodarstwie była tylko dodatkiem do pracy wykonywanej na rzecz rodziny. Obejmowała: opiekę zdrowotną, opiekę nad dziećmi, opiekę nad rodziną i pracę dla narodu. Bardzo ważnym przedmiotem dla dziewcząt i chłopców były zajęcia fizyczne. Połączenie zajęć fizycznych i wiejskiego trybu życia miało na celu utrzymanie dobrego stanu zdrowia.

Zajęcia dla chłopców podzielone były na dwa kursy: podstawowy i zaawansowany. Podczas gdy dziewczyny otrzymywały świadectwo po ukończeniu jednego kursu, chłopcy musieli zaliczyć dwa. Kursy dla chłopców obejmowały kierunki: Rolnik i jego zagroda, Rolnik i jego uprawy, Rolnik i jego bydło, Rolnik i jego ludzie. Zajęcia dla kursu podstawowego obejmowały następujące tematy: żywy inwentarz, ziemia rolna, filozofia natury, niemieckie związki rolnicze, prace pisemne, obliczenia i pomiary, ćwiczenia fizyczne i śpiew, a dla kursu zaawansowanego: sztuki użytkowe, rośliny, karmienie zwierząt, filozofię natury, niemieckie związki rolnicze, ćwiczenia fizyczne i śpiew. Zajęcia dla chłopców odbywały się w godzinach porannych, popołudnia przeznaczone były na indywidualne powtarzanie materiału.

Doświadczenia pierwszego kursu wykazało jak duże znaczenie miało uporządkowanie specjalistycznych kursów dla lokalnej młodzieży wiejskiej. Warunkiem koniecznym przyjęcia na kurs było ukończenie 17 lat oraz dobre opanowanie języka niemieckiego w mowie i piśmie dla dziewcząt i chłopców. Osoby, które nie umiały języka, zapisywane były na listę rezerwową i musiały postarać się o zdobycie niezbędnych umiejętności. Wnioski o przyjęcie można było składać w szkole rolniczej. Pierwszy kurs okazał się sukcesem, pomimo wielu kłopotów. Celem tej szkoły było, aby rolnictwo powiatu pszczyńskiego osiągnęło znaczącą pozycję.

Szkoła Rolnicza miała pod stałą opieką gospodarstwa byłych uczniów, pomagając rozwinąć je na gospodarstwa modelowe. Prawdopodobnie ukrytą funkcją tych szkół była germanizacja pszczyńskiej wsi, oraz rzemiosła, które były silnymi ośrodkami polskości.

W 1945 w trakcie działań frontowych szkoła zmieniła się w szpital najpierw dla żołnierzy niemieckich, a później dla radzieckich. Po zakończeniu wojny w budynku tym umieszczono szkołę podstawową dla potrzeb Państwowego Liceum Pedagogicznego. Nazywana była "ćwiczeniówką", gdyż w szkole tej kandydaci na nauczycieli przygotowywali oraz prowadzili lekcje, będąc jednocześnie ocenianymi przez swoich profesorów.

Po likwidacji Liceum Pedagogicznego w 1970 roku funkcjonowała jako Szkoła Podstawowa nr 5. W roku 1975 nadano jej sztandar oraz imię I Dywizji Wojska Polskiego im. T. Kościuszki. W latach 80. mieściła się tu również zerówka. Wraz z reformą oświaty w roku szkolnym 1999/2000 w budynku utworzono Publiczne Gimnazjum nr 1, którego działalność zakończyła się w 2019 roku. Budynek szkoły, pomimo dziejowych zawirowań, zachował swój pierwotny wygląd zewnętrzny.

Obecnie użytkowana jest tylko sala gimnastyczna. Prawdopodobnie do budynku zostanie przeniesiony Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji.