[Historyczne ciekawostki] Początki transportu kolejowego w Pszczynie

W 1865 roku Spółka Akcyjna Oppeln-Tarnowitzer-Eisenbahn we Wrocławiu (później działająca pod nazwą Rechte-Oderufer Eisebanhn) otrzymała zezwolenie na przedłużenie do Czechowic istniejącej już jednotorowej linii prowadzącej z Wrocławia do Tarnowskich Gór. Roboty ruszyły w 1867 roku, a ostatni odcinek Szopienice - Pszczyna - Dziedzice (przez Murcki, bo połączenia Ligota - Katowice wówczas nie było), ukończono w 1870 roku. Długość linii Wrocław - Dziedzice wynosiła prawie 257 km. W momencie otwarcia trasy stacja miała 3 tory główne, 1 tor ładunkowy i tor dojazdowy do parowozowni. Był też magazyn towarowy, a parowozownia posiadała trzy stanowiska i stację wodną. Tory były własnością Zarządu Kolejowego oraz księcia pszczyńskiego.

Warto wiedzieć, że już dużo wcześniej, w 1852 roku za sprawą księcia pszczyńskiego Jana Henryka X została uruchomiona dla przewozów towarowych linia kolei żelaznej Katowice-Murcki.

Pierwszy pociąg przejechał przez Pszczynę dokładnie 24 czerwca 1870 roku. Widoczny na powyższym archiwalnym zdjęciu budynek stacyjny stanowi jeden z wielu obiektów dworca kolejowego, który został otwarty w 1870 roku.

Początkowo wybudowano tylko część południową obecnego budynku stacyjnego, w którym zaplanowano m.in. hale z kasami biletowymi oraz poczekalnie odrębne dla każdej klasy podróżnych. Było też pomieszczenie z wyszynkiem. Pomiędzy poszczególnymi obiektami kolejowymi urządzono ogrody i pasy zieleni.

Prace przy budowie kolejnych torów i urządzeń stacyjnych w Pszczynie przybrały na sile po upaństwowieniu w 1884 roku prywatnych kolei na Górnym Śląsku. W 1893 roku wybudowano północną część budynku stacyjnego, a w 1898 roku powiększono parowozownię o 3 dodatkowe stanowiska. Po uruchomieniu w 1906 roku drugiego toru na trasie Kobiór-Pszczyna zbudowano kolejne tory stacyjne, a w okresie międzywojennym ich liczba doszła aż do 13. W 1938 roku oddano do użytku tor kolejowy nowej trasy do Żor.

Do toalet znajdujących się pomiędzy budynkiem stacyjnym i parowozownią w 1900 roku dobudowano lampownię, pomieszczenie na wozy i sprzęt pożarowy oraz szopę. W 1903 roku przedłużono bocznicę kolejową do rzeźni miejskiej, łączącą się z torami stacji Pszczyna za pośrednictwem bocznicy, a także do placu budowy (tartaku) i składowiska węgla księcia pszczyńskiego.

W tym czasie zaplanowano tu budowę domu mieszkalnego dla 6 rodzin i sporządzono plan nastawni sygnałowo-zwrotnicowej dla dworca przy przejeździe kolejowym na ul. Bielskiej.

Wzdłuż torów, w sąsiedztwie terenu należącego do księcia, wzniesiono w 1907 roku budynek ekspedycji kolejowej, rampę przeładunkową, szopę, toalety i zatokę bydlęcą. Zaplanowano również budowę kolejnego domu mieszkalnego z łazienkami dla urzędników średniego szczebla. Na skraju placu dworcowego, przed budynkiem stacyjnym od stony miasta urządzono kręgielnię, a nieco dalej zbudowano piwnicę lodową oraz stajnię.

W okresie międzywojennym Dyrekcja Kolei Państwowych wynajęła plac firmie Standard&Nobel w Polsce S.A. na zainstalowanie zbiornika naftowego o pojemności 35 400 litrów.

W międzywojniu na pszczyńskiej stacji kolejowej zatrudnionych było 40 pracowników. Oprócz zwykłych podróżnych z dworca korzystali m.in. rodzina książęca, marszałek Józef Piłsudski, czy cesarz niemiecki Wilhelm oraz jego sztab.

Artykuł powstał na postawie tekstu Joanny Szczepańczyk pochodzącego z książki "Pszczyna wczoraj i dzisiaj" - najnowszego wydawnictwa Muzeum Zamkowego w Pszczynie. Album ze zdjęciami Michała Święcha wykonanymi w technice negatywów szklanych, które na nowo zostały zdigitalizowane i opracowane przez Piotra Kłoska, współczesnego artystę fotografika, można zakupić w Muzeum lub sklepie internetowym Zamku.

Zdjęcia prezentowane w albumie pochodzą ze zbiorów Muzeum Zamkowego w Pszczynie oraz pszczyńskiego oddziału Archiwum Państwowego w Katowicach.

Więcej o publikacji przeczytacie w naszym artykule Pszczyna wczoraj i dzisiaj - nowy album Muzeum Zamkowego. Polecamy!