[Historyczne ciekawostki] Tajemnicza śmierć hrabiego Bolka von Hochberg

W marcu 1936 książę pszczyński Jan Henryk XV wraz ze swoimi dwoma synami, postanowił przenieść się na stałe z Książa (ówcześnie Niemcy) do Polski i zamieszkać w zamku pszczyńskim. Po wielu problemach rodzinnych i finansowych książę zamierzał uregulować sporne sprawy z Rządem Polskim. Do Pszczyny stary książę przybył w połowie marca wraz z synem Alexandrem, a najmłodszy Bolko miał wrócić na zamek pszczyński 20.03.1936 roku. W tym dniu został aresztowany przez niemiecką tajną policję (Gestapo) na lotnisku w Gliwicach, która nie postawiła mu żadnych konkretnych zarzutów.

W sprawie jego uwolnienia kroki podjęła polska ambasada w Berlinie, gdyż Bolko posiadał obywatelstwo polskie. Gestapo próbowało wytoczyć mu proces karny, który okazał się bezpodstawny. W areszcie policyjnym w Gliwicach Bolko przebywał trzy tygodnie, w międzyczasie zaczął podupadać na zdrowiu. Lekarz więzienny zalecił zwolnić aresztowanego, mimo to Gestapo postanowiło przenieść harbiego do Berlina do szpitala więziennego.

Podczas pobytu w więzieniu młody Hochberg zachorował na anginę, co spowodowało ogólne zakażenie krwi. Staraniem starego księcia oraz jego prawników udało się uwolnić ciężko chorego Bolka po czterech tygodniach spędzonych w niewoli i przybył na zamek pszczyński 18.04.1936 roku. Pomimo usilnych starań najlepszych lekarzy sprowadzonych przez ojca, łącznie z próbą przetoczenia krwi, Bolko umiera na zamku pszczyńskim w poniedziałek 22.06.1936 roku o godzinie 06:30, przez cały czas choroby pielęgnowały go pszczyńskie siostry Boromeuszki.

Oficjalną przyczyną jego śmierci było zakażenie ropne stwierdzone przez lekarza medycyny Konrada Jarczyka z Katowic. Hrabia owdowił żonę Klotyldę oraz osierocił dwójkę dzieci. Książę pszczyński wystosował prośbę do Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego o zezwolenie na tymczasowy pochówek syna w parku zamkowym. Jednocześnie na zamek docierały liczne kondolencje.



Ciało zmarłego zostało złożone w trumnie w zachodnim skrzydle zamku w sali, w której w latach 1915-1917 mieścił się sztab generalny wojsk niemieckich. Przy trumnie wartę honorową pełniło trzech leśników i trzech górników. Pogrzeb odbył się w czwartek 25.06.1936 roku. Ciało zmarłego hrabiego przeniesiono do kaplicy zamkowej znajdującej się na parterze. Katafalk został przyozdobiony mitrami książęcymi i tonął w kwiatach a powiewająca nad zamkiem flaga książąt pszczyńskich została opuszczona do połowy. W kaplicy nad trumną egzekwia odprawili w języku niemieckim ewangeliccy pastorzy Wentzleff i Porss oraz w języku polskim miejscowy proboszcz katolicki ksiądz Bielok.

Następnie trumnę ze zwłokami przeniesiono na znajdujący się w sieni karawan zaprzężony w cztery konie w czarnych długich czaprakach. Na czele konduktu żałobnego ustawiło się duchowieństwo, następnie orkiestra jednej z kopalń książęcych oraz delegacje z wieńcami. Za trumną na wózku pchanym przez trzech lokai jechał książę pszczyński Jan Henryk XV, który miał kłopoty z chodzeniem.

Tuż za nim szedł hrabia Alexander z wdową po zmarłym hrabiną Klotyldą. Kolejno szła najbliższa kuzynka Angielka hrabina Fitz-Patrick w towarzystwie krewnych i przyjaciół rodziny. Dalej kroczyła służba leśna w galowych mundurach oraz górnicy, wyżsi urzędnicy koncernu pszczyńskiego oraz ludność z Pszczyny i okolic. Kondukt wyruszył spod zamku przy dźwiękach Marszu Żałobnego Chopina. Na pogrzebie zabrakło matki zmarłego księżnej Daisy von Pless, która ze względów zdrowotnych oraz prawdopodobnie z powody braku zgody ze strony władz niemieckich nie mogła przybyć do Pszczyny. Na pogrzeb nie przyjechał również najstarszy brat Jan Henryk XVII.

Trumna z ciałem hrabiego Bolka została złożona w tymczasowym grobowcu oddalonym około 150 metrów od zamku pszczyńskiego na tak zwanym " Kukułczym Wzgórzu". Powszechnie przypisywano śmierć hrabiego jego bratu Prinzowi Janowi Henrykowi XVII, który był ówczesnym prezesem niemieckiego Volksbundu, gdyż to on doprowadził do aresztowania swego brata obawiając się, że jego powrót do Polski mógł zagrozić interesom Rzeszy Niemieckiej.

Jan Henryk XV ciężko przeżył śmierć najmłodszego syna cofając wszelkie pełnomocnictwa swojemu następcy Janowi Henrykowi XVII oraz zmienił swój testament na korzyść hrabiego Alexandra, pozostawiając mu tylko dożywotnią rentę. Nigdy nie wybaczył swemu pierworodnemu, z którym nie spotkał się już do końca swego życia. Grób Bolka w Pszczynie miał być tymczasowy jego zwłoki planowano przenieść do rodzinnego mauzoleum znajdującego się w parku książańskim. Uniemożliwił to brak zgody władz niemieckich. W 1938 roku książę Jan Henryk XV spoczął w grobowcu obok swojego syna.

Obecnie jest to jedyne znane miejsce spoczynku książąt pszczyńskich z rodu Hochbergów, gdyż mauzoleum w Książu na początku 1945 roku zostało splądrowane i zniszczone przez żołnierzy radzieckich. Ostatnią pochowaną w nim była księżna Daisy w 1943 roku, której trumnę w obawie przed grabieżcami szukającym jej legendarnych pereł przenoszono kilkukrotnie, tak że do dziś nie jest znane miejsce jej spoczynku. W ostatnich latach odnowiono mauzoleum z Książu jednak znajdują się tam tylko puste sarkofagi.

Opracowano na podstawie zasobów Państwowego Archiwum w Pszczynie oraz zbiorów własnych.