Jak wyglądała Pszczyna 370 lat temu

W ostatnim czasie mieszkańcy Pszczyny i turyści mogą oglądać witrynową wystawę w księgarni Czartak przedstawiającą najstarszą zachowaną w Polsce wielkoformatową mapę ziemi pszczyńskiej IXNOOPΘOGPAΦIA PLESNIACA autorstwa Andreasa Hindenberga.

Od powstania mapy upłynęło 370 lat, jak wtedy wyglądała Pszczyna, czy bardzo się zmieniła?

Możecie to sprawdzić na mapie zamieszczonej u góry. Jest to hipotetyczny obraz miasta, zamku i parku sporządzony przez Andrzeja Złotego z okazji 60 rocznicy Muzeum Zamkowego.

Poniżej również kilka słów od autora o historii powstania mapy i samej Pszczyny.

A. A. / pless.pl


Mapa jest zorientowana w kierunku zachodnim. Pokazuje miasteczko Pszczynę z zamkiem widziane pod kątem z góry. Jest to najstarszy zachowany OBRAZ GRAFICZNY PSZCZYNY SPRZED 370 LAT.

Sto lat po tym jak Jan Młodszy Turzo sprzedał pszczyńskie wolne państwo stanowe w 1548 roku biskupowi wrocławskiemu Baltazarowi Promnitzowi, kolejny spadkobierca tego rodu, Seyfried (Zygfryd) II Promnitz, polecił wykonanie zapisu kartograficznego państwa pszczyńskiego w granicach z czasów Turzonów.

W czasie tych stu lat miała miejsce europejska wojna trzydziestoletnia (w latach 1618-1648), wojna o Inflanty za panowania Zygmunta Augusta i Stefana Batorego oraz konflikt pomiędzy rodziną Zborowskich i Janem Zamojskim, który doprowadził do koronacji Rzeczpospolitej szwedzkiego królewicza Zygmunta III Wazy (aspirował po śmierci cara Iwana IV Groźnego do władania Wielkim Księstwem Moskiewskim).

Przez ziemię pszczyńską uciekał z Krakowa do Francji Henryk Walezy w 1574 roku, syn Henryka II de Valois i Katarzyny Medycejskiej, koronowany na króla w 1573 roku. 1632 roku, po sejmie elekcyjnym, królem Polski został Władysław IV, który poślubił 1637 roku księżniczkę Cecylię Renatę Habsburg oraz zawarł "pakt familijny" z Habsburgami, będący wojennym sojuszem przeciwko Turcji.

Zygfryd II Promnitz przez sześć lat procesował się (1623-1629) o otrzymane w spadku państwo pszczyńskie. Państwo to było w 1624 i 1626 roku rabowane przez lisowczyków oraz opanowane w 1627 roku przez wojska duńskie i saskie (Ernesta Mansfelda). W 1632 roku dobra pszczyńskie rabowały wojska szwedzkie Gustawa Adolfa, a w latach następnych wojska cesarskie i ich sojusznicze oddziały kozackie Polski.

Po takich wydarzeniach powstało jedyne w swoim rodzaju, zachowane w pszczyńskich zbiorach archiwalnych, dzieło kartograficzne – wielkoformatowa mapa inżyniera ziębickiego Andreasa Hindenberga, zawierająca najstarsze zachowane wizerunki graficzne wielu miejscowości ziemi pszczyńskiej i jej pogranicza. Można z dużym prawdopodobieństwem domniemać, że mapa miała służyć ustaleniu dokładnych granic państwa oraz stanowić materiał pomocny w terytorialnych postępowaniach sądowych. Ani autor, ani zleceniodawca nie przewidywali, że przetrwa ona kilkaset lat. W przeciwnym razie nie zostałaby wykonana na papierze tak pospolitej jakości.

Andrzej Złoty