Krótka historia Oficyny Drukarskiej w Pszczynie - monografia A. Spyry

- Kiedy zabierałem się do pisania tego szkicu monograficznego Oficyny Drukarskiej przy Muzeum Prasy Śląskiej w Pszczynie, jeden ze znajomych poddał w wątpliwość cel takiego opracowania, mówiąc: Ja bym zrozumiał potrzebę monografii jakiegoś wielkiego, znaczącego zakładu, czy przedsiębiorstwa w Pszczynie, np. Elwo, PSS, czy Polgazu, liczącego setki tysięcy pracowników i mającego znaczące osiągnięcia, ale 3-5 osobowa drukarenka? Ta wypowiedź mnie jeszcze zdopingowała i utwierdziła w przekonaniu, że taka monografia jest konieczna, bo utrwala nie tylko działalność jakiejś firmy, ale prezentuje znaczący wycinek kultury naszego miasta i regionu - pisze Aleksander Spyra we wstępie swojej książki.

Pan Aleksander, zwany Leszkiem, wspomina, że po raz pierwszy ze sztuką drukarstwa zapoznał się na początku lat 60. - wówczas na Rynku w Pszczynie mieściła się drukarnia "Prodryn", którą przed wojną założył Otmar Lokay. To właśnie tam poznał przyszłych współpracowników i to tam pani Poloczkowa użyczyła mu do małego słoika czarnej farby do odbijania pierwszych drzeworytów. Zainteresowania pana Aleksandra, jak wspomina, były naturalne - w 1962 roku ukończył krakowską ASP jako plastyk-grafik warsztatowy.

Ponieważ po rozkręceniu działalności kulturalnej Towarzystwa Miłośników Ziemi Pszczyńskiej założonego przez Spyrę pojawiła się potrzeba realizacji plakatów, czy broszur, zdecydowano się założyć drukarnię, by nie trzeba było korzystać z usług zakładów katowickich.

- Te nasze wędrówki po różnych drukarniach i organizacja Muzeum Prasy Śląskiej nasunęła mi pomysł i inicjatywę powołania przy tym muzeum własnej oficyny drukarskiej. Był to rok 1984, rzeczywistość socjalizmu i cenzury. Więc pomysł ten był właściwie marzeniem. Ale kropla drążyła skałę i zaczęły się starania. Oczywiście w Warszawie zgodę musiały wyrazić 3 Ministerstwa PRL-u: Finansów, Kultury i Sztuki oraz Spraw Wewnętrznych - wspomina w książce Aleksander Spyra. - 24 marca 1984 roku - ku mojemu zdumieniu i radości otrzymaliśmy zgodę wymienionych ministerstw na otwarcie Zakładu Drukarskiego przy ul. Piastowskiej 26 - mówi.

Aleksander Spyra opisuje w swojej monografii, jak wyglądało pozyskiwanie maszyn, urządzeń i sprzętów oraz zdobywanie (nie jest to określenie przesadzone) papieru. Przedstawia "załogę" drukarenki oraz wymienia setki wydawnictw i tysiące egzemplarzy gazet, jakie wyszły spod maszyn oficyny. Najdłuższym przedsięwzięciem wydawniczym była 25-tomowa seria Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Katowicach o tematyce śląskiej - wśród nich była m.in. publikacja Jana Miodka "Śląska ojczyzna-polszczyzna". Drukowana była również seria "Wykładów Akademickich" Uniwersytetu Śląskiego - znalazły się tam zapisy przemówień Tadeusza Sławka, ks. Adama Bonieckiego, Kazimierza Kutza, czy Jerzego Stuhra. Wyszło też wiele monografii historycznych dotyczących ziemi pszczyńskiej.

Autor publikacji trochę miejsca poświęca cenzurze i wędrówkom do biura urzędu cenzora w Katowicach. Wspomina, jak jedna z urzędniczek nie chciała zatwierdzić plakatu na "Wieczory u Telemanna", bo Telemann był Niemcem, a opera "Pimpinone" miała być wykonana przez Warszawską Operę Kameralną po niemiecku. Pomogły dopiero tłumaczenia przed dyrektorem urzędu, że Telemann urodził się w Magdeburgu, który leżał na terenie ówczesnego NRD, a na plakacie będzie napisane, że opera zostanie wykonana w "języku oryginalnym".

Po te i inne anegdoty związane z Oficyną warto sięgnąć do książeczki Aleksandra Spyry, która dostępna będzie w Muzeum Prasy Śląskiej po otwarciu placówki.

Ciekawostką jest fakt, że w latach 90. teksty składał w Oficynie młody Dariusz Skrobol - dziś burmistrz Pszczyny.