Zapalenie gardła - objawy, przyczyny, leczenie

Zapalenie gardła (angina) - przyczyny

Główną przyczyną stanów zapalnych błony śluzowej gardła są wirusy. Do grypy patogenów je wywołujących zaliczamy m.in. adenowirusy, rynowirusy, koronawirusy, a także wirusy grypy i paragrypy1. Wywołane wirusami zapalenie gardła u dzieci dotyczy aż 70-85% zachorowań na zapalenie gardła i migdałków. W przypadku dorosłych jest to jeszcze więcej, bo aż 90-95% przypadków2.

Znacznie rzadsze jest zakażenie bakteryjne. Za większość przypadków zapalenia bakteryjnego odpowiada bakteria Streptococcus pyogenes, ale mogą to być również Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae i wiele innych szczepów1.

Źródłem zakażenia w obu przypadkach jest chory człowiek. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową albo przez bezpośredni kontakt ze śliną osoby chorej lub zakażonej.

Objawy ostrego zapalenia gardła

Wirusowe zapalenie gardła różni się od paciorkowcowego przebiegiem choroby.

Objawy infekcji wywołanej przez paciorkowce pojawiają się nagle. Jako pierwszy występuje ostry ból gardła utrudniający połykanie. Widoczne jest zapalenie gardła i migdałków podniebiennych - błona śluzowa jest mocno zaczerwieniona, występuje obrzęk. Dodatkowo obecne są wyraźnie odgraniczone skupiska wysięku na migdałkach. Pozostałe objawy ostrego zapalenia migdałków podniebiennych wywołanego przez bakterie to powiększone węzły chłonne, ból głowy, czasem ból brzucha i wymioty oraz wysoka gorączka (>38°C)3.

Przy infekcjach wirusowych ból gardła jest zwykle mniej nasilony niż przy bakteryjnych. Dodatkowe objawy to przede wszystkim zaczerwienienie błony śluzowej, ból głowy oraz bóle mięśni i stawów. Temperatura ciała jest zwykle w normie, jeśli już to występuje niewielka gorączka. Wśród innych objawów zapalenia gardła o podłożu wirusowym wymienia się katar, kaszel, chrypkę i zapalenie spojówek3.

Większość objawów wirusowych stanów zapalnych gardła mija w ciągu 3-7 dni. Z kolei zapalenie gardła o etiologii bakteryjnej ustępuje samoistnie po 3-4 dniach, nawet bez antybiotyku2. Jeśli objawy przeziębienia utrzymują się przez wiele tygodni, to wtedy mamy do czynienia z przewlekłym zapaleniem gardła.

Wirusowe i bakteryjne zapalenie gardła - kiedy udać się do lekarza?

Wskazania do odbycia wizyty lekarskiej to4:

• utrzymywanie się objawów przez 5-7 dni od momentu wystąpienia,
• brak poprawy w ciągu 3 dni lub pogorszenie stanu zdrowia pomimo odpowiedniego leczenia,
• wysypka, odwodnienie lub trudna do zbicia gorączka powyżej 38°C,
• trudności w oddychaniu,
• ślinienie się wywołane trudnościami w połykaniu.

Ból gardła - rozpoznanie przyczyny choroby

Choroby gardła najczęściej rozpoznaje się na podstawie objawów i przeprowadzonego z pacjentem wywiadu. Jeśli lekarz podejrzewa zapalenie paciorkowcowe, może wykonać szybki test na obecność antygenu PBHA. Jeśli test nie jest dostępny, pobiera wymaz na posiew (badanie bakteriologiczne) lub przepisuje od razu antybiotyk2.

Jak wygląda leczenie zapalenia gardła?

Bakteryjne infekcje gardła wymagają podania antybiotyków, które nie są skuteczne w leczeniu zakażeń wirusowych. W zapaleniach gardła wywołanych przez wirusy stosuje się wyłącznie leczenie objawowe.

Zalecenia w przypadku zapalenia gardła bez względu na przyczynę są następujące3:

• pozostanie w łóżku i odpoczywanie,
• przyjmowanie dużych ilości płynów, szczególnie w razie gorączki, aby nie doszło do odwodnienia,
• stosowanie leków przeciwbólowych i przeciwgorączkowych (np. paracetamolu lub ibuprofenu),
• stosowanie preparatów do ssania o miejscowym działaniu przeciwzapalnym i przeciwbólowym,
• robienie inhalacji na bazie soli fizjologicznej lub olejków eterycznych.

Bibliografia:

1. Zagor M., Czarnecka P., Janoska-Jaździk M., Ostre i przewlekłe zapalenie gardła, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2018.
2. Skotnicka B., Angina - objawy, przyczyny, leczenie, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2022.
3. Sawiec P., Mrukowicz J., Szenborn L., Ostre zapalenie gardła i migdałków (angina), Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2021.
4. Gągała J., Choroby dróg oddechowych. Zapalenie gardła, Medycyna praktyczna (data dostępu: 2022.07.25.).